Tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết giống và khác nhau như thế nào? Các tuyến nội tiết và ngoại tiết có vai trò rất quan trọng trong các hoạt động trao đổi chất của cơ thể con người. Khi các tuyến này gặp vấn đề sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày. Vậy điểm giống và khác nhau giữa hai loại đường bay nêu trên là gì? Câu trả lời có trong bài viết dưới đây!
1. Tuyến nội tiết là gì và có mấy loại?
1.1. Khái niệm hệ thống nội tiết
Hệ thống nội tiết bao gồm một mạng lưới các tuyến tiết ra hormone để tạo kết nối giữa các tế bào. Tuyến nội tiết có vai trò rất quan trọng đối với mọi tế bào, cơ quan trong cơ thể.
Các hormone do các tuyến nội tiết tiết ra sẽ kiểm soát tâm trạng, thúc đẩy tăng trưởng, phát triển trao đổi chất giữa các cơ quan cũng như chức năng sinh sản. Chúng là những cỗ máy điều chỉnh cách các hormone được giải phóng và vận chuyển vào máu, từ đó chúng đi qua máu đến các tế bào khắp cơ thể.
Các tuyến nội tiết đóng một vai trò quan trọng trong cơ thể con người
1.2. Phân loại các tuyến nội tiết
Hệ thống nội tiết bao gồm nhiều tuyến đảm nhận các trách nhiệm khác nhau, cụ thể:
-
Tuyến yên: được ví như “người đưa thư” của cơ thể, nó có chức năng tiếp nhận thông tin do não bộ truyền về để thông báo phân chia nhiệm vụ cho các tuyến khác. kích thích cơ thể mẹ tiết sữa cho con bú, hormone hoàng thể giúp điều hòa lượng testosterone ở nam và estrogen ở nữ, ngoài ra nó còn giúp điều hòa tuyến giáp, tuyến thượng thận,…;
-
Tuyến tùng: tiết melatonin giúp cơ thể dễ đi vào giấc ngủ;
-
Tuyến giáp: Hormone tuyến giáp giúp kiểm soát và điều chỉnh quá trình trao đổi chất. Nếu nội tiết tố tiết ra quá ít sẽ dẫn đến suy giáp, mọi hoạt động sống trong cơ thể bị chậm lại như tim đập chậm, tiêu hóa kém gây táo bón, dễ tăng cân. Ngược lại, cường giáp là khi cơ thể bị dư thừa hormone tuyến giáp và mọi thứ sẽ hoạt động với tốc độ nhanh hơn với các biểu hiện như tim đập nhanh, sụt cân, tiêu chảy,…;
-
Tuyến cận giáp: Một tập hợp bốn tuyến nhỏ nằm phía sau tuyến giáp. Tuyến cận giáp tham gia vào việc củng cố hệ xương, giúp hệ xương chắc khỏe bằng cách kiểm soát hàm lượng canxi và phốt pho;
-
Tuyến thượng thận: Loại tuyến này tiết ra các hormone như corticosteroid và epinephrine. Các hormone này ảnh hưởng đến sinh lý, chức năng tình dục và sự trao đổi chất của cơ thể;
-
Tuyến ức: Tế bào lympho T, còn được gọi là tế bào bạch cầu, là sản phẩm do tuyến ức sản xuất. Các tế bào bạch cầu đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch của trẻ, giúp chống lại các bệnh nhiễm trùng. Sau tuổi dậy thì, tuyến ức sẽ teo dần;
-
Tuyến tụy: Không chỉ là một bộ phận của hệ thống nội tiết, tuyến tụy còn tham gia vào các hoạt động diễn ra trong hệ tiêu hóa. Nó tạo ra các enzym giúp phân hủy thức ăn hiệu quả, đồng thời chịu trách nhiệm giữ cho hormone glucagon và insulin ở mức ổn định trong máu và tế bào. Sự thiếu hụt insulin do những bất thường xảy ra trong tuyến tụy là nguyên nhân chính gây ra bệnh tiểu đường loại 1 và loại 2;
-
Tinh hoàn ở nam giới: đây là bộ phận tiết ra nội tiết tố testosterone, tham gia vào quá trình hình thành lông trên cơ thể khi bước vào tuổi dậy thì, đồng thời testosterone cũng kích thích dương vật phát triển to hơn và sản sinh ra tinh trùng. giúp đàn ông duy trì nòi giống;
-
Buồng trứng ở phụ nữ: là nơi sản xuất ra các hormone progesterone và estrogen giúp ngực phát triển trong tuổi dậy thì, điều hòa kinh nguyệt và khả năng thụ thai.
1.3. Các tuyến nội tiết và các vấn đề sức khỏe
Khi cơ thể chúng ta bắt đầu lão hóa, xuất hiện các vấn đề bệnh lý là quy luật tự nhiên của hệ thống nội tiết. Nguyên nhân là do các hoạt động trao đổi chất trong cơ thể dần bị chậm lại do các tế bào bị lão hóa. Đó là lý do tại sao chúng ta sẽ dễ dàng tăng cân ngay cả khi không có bất kỳ thay đổi lớn nào trong chế độ ăn uống hay luyện tập hàng ngày.
Sự thay đổi nội tiết tố không chỉ ảnh hưởng đến cân nặng mà còn gây ra nhiều hệ lụy khác, điển hình là sự ghé thăm của các bệnh tim mạch, suy giáp, tiểu đường tuýp 2 và loãng xương khi về già. Ngoài ra, một số yếu tố như căng thẳng, tuổi tác, nhiễm trùng, di truyền, sống hoặc làm việc trong môi trường chứa nhiều hóa chất độc hại cũng làm rối loạn hệ thống nội tiết.
2. Tổng quan về tuyến ngoại tiết
Không giống như các tuyến nội tiết tiết các chất do chúng sản xuất trực tiếp vào máu, các tuyến ngoại tiết là các tuyến có chức năng dẫn xuất và tiết các sản phẩm lên bề mặt biểu mô. Hoạt động này được thực hiện thông qua các ống dẫn. Các tuyến ngoại tiết phổ biến bao gồm các tuyến nước bọt, mồ hôi, lông mi, nước mắt, tuyến vú, tuyến bã và chất nhờn.
Căn cứ vào phương thức bài tiết, các tuyến ngoại tiết được chia thành 3 nhóm chính:
-
Holocrine Glands: Các tuyến tiết là cấu trúc của các tế bào tiết. Ví dụ, tuyến bã nhờn;
-
Tuyến nội tiết: chất tiết là thành phần tế bào chất của nhân tiết (tức là nhân tế bào tiết không chứa trong chất tiết);
-
Tuyến merocrine: hạt tiết để lại tế bào tiết và tế bào tiết vẫn nguyên vẹn. Ví dụ, tuyến tụy.
Tuyến mồ hôi giúp cơ thể tiết ra mồ hôi trên bề mặt da
Căn cứ vào các sản phẩm do tuyến ngoại tiết tiết ra, chúng ta có 3 nhóm chính như sau:
-
Tuyến nhầy: tiết ra nhớt và giàu chất bột đường;
-
Tuyến tiết: dịch tiết là dung dịch giống nước, giàu protein
-
Các tuyến bã nhờn, còn được gọi là tuyến tiết dầu, có đặc điểm là giàu lipid.
3. Tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết giống và khác nhau như thế nào?
Như nhau:
-
Hai loại tuyến này đều có cơ chế sản xuất chất tiết giống nhau;
-
Các sản phẩm bài tiết đều có vai trò quan trọng khi tham gia vào các hoạt động sinh lý của cơ thể: chuyển hóa vật chất và năng lượng, trao đổi chất, …
Sự khác biệt:
Bảng dưới đây cho thấy sự khác biệt giữa các tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết:
Phân biệt tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết
Như vậy, những thông tin trên đã giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết – những loại tuyến có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của cơ thể.
